Jak zapobiegać i zwalczać choroby roślin w ogrodzie? Rozpoznawanie objawów i odpowiednie leczenie

Data publikacji: -

Autor: Redakcja portalu Majsteria

Długość czytania: 11 min

Ogród to wspaniała oaza, gdzie można się zrelaksować na świeżym powietrzu i to tuż obok domu. Przestrzeń ta może być zielona, stonowana lub całkowicie kolorowa i zaaranżowana w różnym stylu, w zależności od wybranej roślinności. Na piękno ogrodu wpływa kilka czynników, w tym przede wszystkim wizualny porządek oraz zadbana flora. Jak utrzymać zieleń w doskonałej kondycji, zapobiegając i ewentualnie zwalczając choroby roślin ogrodowych? Dowiedz się już dziś!

Jak zapobiegać i zwalczać choroby roślin w ogrodzie? Rozpoznawanie objawów i odpowiednie leczenie

W tej poradzie znajdziesz

Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób roślin Najczęstsze choroby roślin według upraw Choroby roślin – grzybowe Choroby roślin – bakteryjne Choroby roślin – wirusowe Jak przeciwdziałać chorobom roślin w ogrodzie?Zwalczanie chorób roślin – opryski i sposoby naturalne

Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób roślin

Zacznijmy od tego, jakie czynniki sprzyjają rozwojowi chorób roślin. Dzięki temu będzie można je szybko wykryć i podjąć najskuteczniejsze kroki w ratowaniu flory. Do najczęściej spotykanych należą:

nieprawidłowa cyrkulacja powietrza i zbyt gęste sadzenie roślin;
brak odpowiednich warunków dotyczących ekspozycji światła słonecznego – za dużo słońca lub cienia, w zależności od gatunku rośliny;
niewłaściwa wilgotność gleby, w tym zarówno nadmiar wody, jak i jej niedobór;
sadzenie zakażonych nasion lub sadzonek, które niestety mogły być już zainfekowane w sklepie;
przenoszenie patogenów przez używane narzędzia i maszyny ogrodowe;
wieloletnie uprawianie roślin w tym samym i zainfekowanym miejscu;
nadmierne zraszanie liści;
niedobór składników odżywczych, których wymaga dana roślina i brak regularnego nawożenia odpowiednimi preparatami.

Ważne:

W kwestii nawozów, które są jak najbardziej zalecane, należy unikać nadmiaru azotu, gdyż sprzyja on szybkiemu wzrostowi roślin. To natomiast może prowadzić do ich zwiększonej podatności na choroby, szczególnie te grzybowe.

Najczęstsze choroby roślin według upraw

Każda uprawa jest podatna na różne choroby. Z uwagi na to, że jest ich wiele, poniżej przedstawiamy podział na konkretne gatunki i najczęściej dotykające je choroby:

Warzywa:

pomidory i ziemniaki – zaraza;
ogórki – mączniak prawdziwy;
cebula – zgnilizna.

Owoce:

jabłonie – rdza;
winogrona i truskawki – szara pleśń.

Uprawy na polach ornych:

pszenica – rdza;
słonecznik – zgnilizna.

Rośliny ozdobne:

róża – plamistość;
lawenda – zgnilizna korzeni;
rododendron – mączniak prawdziwy.

Jeśli to właśnie rododendrony zdobią Twój ogród, koniecznie skorzystaj ze wskazówek dotyczących ich pielęgnacji i zwalczania chorób, które znajdziesz w artykule: Choroby rododendronów – objawy i sposoby zwalczania A gdy Twoją pasją są storczyki, zajrzyj do poradnika: Chore storczyki – jak sobie poradzić z chorobą kwiatów?.

Choroby roślin – grzybowe

Grzybowe choroby roślin ozdobnych powstają na skutek zainfekowania ich przez grzyby. Objawiają się w postaci nalotów czy plam, które można dostrzec gołym okiem. Zwykle szkodliwe grzyby rozwijają się na skutek nieodpowiednich warunków upraw, a mianowicie w wyniku zbyt wysokiej wilgotności i słabej cyrkulacji powietrza. Niestety te mikroorganizmy chorobotwórcze są zdolne do przetrwania w glebie lub na resztkach roślin, przez co mogą bardzo szybko się rozprzestrzeniać. W celu zapobiegania lub zwalczania należy stosować specjalistyczne fungicydy, czyli ogrodowe środki grzybobójcze.

Choroba grzybowa	Objawy	Jak zapobiegać?	Jak zwalczać?
Szara pleśń	Szare ślady w postaci pylącego nalotu, które tworzą przebarwienia i plamy na roślinach.	Utrzymywanie niskiej wilgotności i pilnowanie dobrej cyrkulacji powietrza.	Usuwanie i niszczenie zainfekowanych części roślin oraz stosowanie fungicydów (skutecznych środków grzybobójczych).
Rdza	Pomarańczowe lub brązowe plamy na dolnej stronie liści, przypominające rdzę, a na górnej jasnozielone bądź żółte o niewielkiej średnicy (kilka mm).	Regularne stosowanie oprysków o odpowiednim działaniu w ramach działań profilaktycznych.	Wyeliminowanie zainfekowanych roślin oraz stosowanie fungicydów z miedzią.
Mączniak prawdziwy	Biały nalot na liściach i łodygach, który przypomina proszek.	Zachowanie odpowiedniej odległości między posadzonymi roślinami i unikanie nadmiernego stosowania nawozów z azotem w składzie.	Stosowanie nawozów z siarką i natychmiastowe usuwanie zainfekowanych części roślin.
Grzybowa plamistość liści	Widoczne plamy na liściach w okrągłym lub owalnym kształcie, niekiedy z nieregularną bądź wyraźną granicą z żółtą obwódką i czarnymi punktami.	Unikanie przelewania roślin i zbyt zacienionego stanowiska, a także zapewnienie odpowiedniej cyrkulacji powietrza.	Stosowanie fungicydów o szerokim spektrum działania oraz usuwanie chorobowo zmienionych liści.

Więcej na temat grzybowych chorób roślin możesz przeczytać w artykule: Grzybowe choroby roślin – objawy i domowe sposoby poradzenia sobie z problemem.

Choroby roślin – bakteryjne

Choroby bakteryjne roślin pojawiają się na skutek infekcji bakteriami patogenicznymi. Te szkodliwe mikroorganizmy mogą atakować różne części roślin, powodując widoczne objawy w postaci plamistości, zgnilizny czy więdnięcia. Choroby te są przenoszone przez narzędzia ogrodnicze oraz wektory, czyli organizmy przenoszące patogeny z innych, chorych roślin na zdrowe. Rozwojowi infekcji pochodzenia bakteryjnego sprzyja nadmierna wilgotność, czyli przelewanie roślin. W celu rozpoczęcia walki z patogenami zaleca się usuwanie zainfekowanych resztek roślinnych oraz unikanie nadmiernego zraszania liści podczas podlewania.

Choroba	Objawy	Jak zapobiegać?	Jak zwalczać?
Zaraza ogniowa	Czarne lub brązowe plamy na pędach i liściach.	Unikanie nadmiernego nawadniania (przelewania) oraz odpowiednie cięcie roślin.	Regularne usuwanie zainfekowanych gałęzi, a także stosowanie środków chemicznych przeznaczonych do konkretnego gatunku.
Bakteryjna plamistość liści	Z czasem ciemniejące plamy na liściach, którym towarzyszyć mogą małe punkty w żółtym kolorze.	Unikanie przelewania roślin, w tym moczenia liści i regularne nawożenie oraz sadzenie z zachowaniem odległości.	Stosowanie bakteriobójczych środków oraz usuwanie zainfekowanych resztek roślinnych.
Bakteryjna zgnilizna korzeni	Brązowienie i gnicie korzeni, co często prowadzi do nieodwracalnego zamierania roślin.	Zapewnienie odpowiedniego drenażu podłoża i unikanie nadmiaru wody podczas podlewania.	Zwykle jedynym ratunkiem jest usuwanie zainfekowanych roślin, gdyż choroba jest trudna w zwalczaniu.

Choroby roślin – wirusowe

Wirusy roślinne to mikroskopijne patogeny, których nie da się zobaczyć gołym okiem. Są odpowiedzialne za zainfekowanie roślin. Choć nie mają własnych mechanizmów rozprzestrzeniania się, są niestety łatwo przenoszone przez owady, narzędzia ogrodnicze lub materiał siewny. Choroby wirusowe roślin prowadzą do dużych i nieodwracalnych strat w uprawach, a brak szybkiej reakcji może być tragiczny w skutkach. Z tego względu tak ważne jest prowadzenie działań prewencyjnych, przeprowadzanie regularnych kontroli roślin i stosowanie specjalistycznych środków.

Choroba	Objawy	Jak zapobiegać?	Jak zwalczać?
Wirus mozaiki tytoniowej	Jasno- lub ciemnozielone plamy oraz zniekształcenia dotykające liści.	Praca zdezynfekowanymi narzędziami oraz sianie wyłącznie sprawdzonych sadzonek.	Usuwanie i całkowite niszczenie zainfekowanych roślin oraz kontrola obecności mszyc.
Chloroza nerwów liści	Żółknięcie liści przebiegające wzdłuż nerwów.	Regularna kontrola i usuwanie chwastów oraz sadzenie certyfikowanych materiałów siewnych.	Usuwanie zainfekowanych roślin oraz unikanie sadzenia w miejscach, w których rozpoznano choroby wirusowe.
Ospowatość	Pęcherzykowate uwypuklenia na liściach oraz ich deformacja.	Unikanie zbyt gęstego sadzenia i zapewnienie roślinom odpowiednich warunków rozwoju.	W celu zapobiegania dalszemu rozwojowi choroby usuwa się zainfekowane rośliny w całości.
Smugowatość	Smugi widoczne na liściach w kolorze żółtym lub białym oraz widoczne zniekształcenie ich wzrostu.	Kontrolowanie obecności mszyc i praca wyłącznie starannie zdezynfekowanymi narzędziami.	Usuwanie zainfekowanych roślin oraz stosowanie środków na mszyce.
Żółta cętkowatość	Widoczne plamki lub cętki na liściach w kolorze żółtym, które mogą się szybko rozprzestrzeniać i łączyć ze sobą.	Dezynfekowanie narzędzi ogrodowych oraz kontrola obecności mszyc.	Usuwanie zainfekowanych roślin i ograniczenie rozwoju mszyc, jeśli są obecne.

Jak przeciwdziałać chorobom roślin w ogrodzie?

Działania prewencyjne i usuwanie chwastów w uprawie roślin to zdecydowanie niezbędny krok, który powinien być regularnie podejmowany przez ogrodników. Dzięki temu można na dużą skalę zapobiegać chorobom roślin w ogrodzie, co jest znacznie prostsze niż ich zwalczanie. Więcej na temat walki z chwastami możesz przeczytać w artykule: Zwalczanie chwastów w ogrodzie – naturalne i chemiczne metody walki z niechcianymi roślinami.

A od czego zacząć pozostałe działania prewencyjne? Przede wszystkim należy:

wybierać odpowiednie miejsca do sadzenia, zwracając uwagę na poziom nasłonecznienia, stan i skład gleby macierzystej oraz zachowanie odległości między sadzonkami – pozwoli to zapewnić właściwą cyrkulację powietrza i brak problemu związanego z konkurowaniem roślin o zasoby;
stosować odpowiednie nawozy, dostosowane do konkretnych gatunków roślin oraz aplikować je w prawidłowy sposób, zgodnie z zaleceniami producenta;
zapewnić umiar w nawadnianiu, aby nie przelewać roślin, a także nie narażać ich na przesuszenie;
zadbać o odpowiedni drenaż w glebie, jeszcze przed sadzeniem roślin;
sadzić rośliny na właściwej głębokości, ani nie za płytko, ani nie za głęboko;
regularnie kontrolować stan roślin i obecność szkodników, reagując natychmiast, gdy zostaną zaobserwowane niepokojące objawy – czas ma tu ogromne znaczenie.

Warto wiedzieć:

Woda jest nośnikiem patogenów, dlatego najlepiej jest podlewać rośliny w godzinach porannych, aby liście zdążyły dokładnie przeschnąć przed nadejściem chłodniejszego wieczoru i nocy. Rozwiązanie to zmniejsza ryzyko rozwoju chorób grzybowych.

Zwalczanie chorób roślin – opryski i sposoby naturalne

Niestety nie zawsze można uniknąć pojawienia się chorób, które atakują hodowane rośliny w ogrodzie. Jednak gdy już do tego dojdzie, nie można pozostawać biernym – należy od razu przejść do działania. Tylko wtedy będziesz w stanie wyeliminować problem i uratować ogród. Szybka i konkretna reakcja jest tutaj niezbędna!

Najskuteczniejszą metodą zwalczania chorób roślin są opryski specjalistycznymi środkami. Należy je kupować w profesjonalnych sklepach oraz korzystać z porad ekspertów, którzy doradzą w wyborze i pomogą zadbać o zieleń. Takich fachowców znajdziesz m.in. na portalu Majsteria w kategorii Pielęgnacja ogrodów.

Opryski za pomocą preparatów bakteriobójczych i grzybobójczych o konkretnym przeznaczeniu dzielą się na:

profilaktyczne, których celem jest zapobieganie pojawieniu się i rozprzestrzenieniu chorób w ogrodzie;
interwencyjne, które stosuje się po pojawieniu się pierwszych objawów, co pozwala uratować rośliny i zahamować dalszy rozwój infekcji.

Zainfekowane rośliny, które zaczynają tracić swój urok i przenoszą choroby na roślinność rosnącą w sąsiedztwie, można uratować sposobami naturalnymi. Jak to zrobić?

Naturalne sposoby na choroby grzybowe roślin to:

ekstrakty z czosnku (niedźwiedziego lub zwykłego), cebuli i skrzypu – ta mieszanka ziół może wzmocnić odporność roślin i działać profilaktycznie, jeśli chodzi o choroby grzybowe roślin;
wywar z pokrzywy doskonale radzi sobie w walce z rdzą, szarą pleśnią i mączniakiem;
oprysk roztworem ze świeżych drożdży, mleka i wody również pomaga zwalczyć szarą pleśń, mączniaka i zarazę;
skrzyp polny można stosować jako napar profilaktyczny, który chroni rośliny przed rdzą i plamistością.

Podsumowując, dbanie o ogród to nie tylko przyjemne hobby, ale także stałe poszerzanie wiedzy, regularne obserwowanie roślin i szybkie reagowanie, gdy tylko dzieje się coś niepokojącego. W tym przypadku profilaktyka nabiera szczególnego znaczenia. To szereg działań, które pozwolą cieszyć się pięknym ogrodem w każdym sezonie.