Wykonanie instalacji w pojedynkę to nie lada wyzwanie: potrzebne jest sporo wiedzy z zakresu podpinania przewodów, a i ona często nie wystarcza. Od rozrysowania schematu, przez montaż rozdzielnicy, aż po ułożenie kabli w ścianach — to prace, do których zwykły zapał i chęć do majsterkowania może nie wystarczyć. Sprawdź, co warto wiedzieć o instalacji elektrycznej w domu i jak wykonać ją samodzielnie.
Instalacja elektryczna to system komponentów i urządzeń, których celem jest dostarczenie i rozprowadzenie prądu w budynku lub innym obiekcie. Można ją porównać do sieci naczyń krwionośnych. W skład instalacji elektrycznej wchodzą np. kable, bezpieczniki, gniazdka czy rozdzielnice. Pieczę nad nimi sprawują elektrycy, choć drobne poprawki możesz wykonać na własną rękę. Muszą być tworzone według Polskich Norm (PN).
Koniecznie zadbaj o obecność wyłączników różnicowoprądowych (RCD), które ochronią Cię przed porażeniem, a także separację obwodu na kilka niezależnych części z własnym bezpiecznikiem (np. „salon”, „sypialnia”, „kuchnia + łazienka”). Oprócz tego w każdym pomieszczeniu zamontuj kilka gniazdek – tym sposobem unikniesz nadmiernego korzystania z przedłużaczy i rozgałęziaczy, które są źródłem przeciążeń. Jeśli nie wiesz, jaką rolę w instalacji pełni bezpiecznik i jak postępować w przypadku awarii, przeczytaj: Bezpieczniki w domu — jak je sprawdzić i wymienić?
Ważne:
Instalacja elektryczna musi mieć rozłożone kable i przewody w taki sposób, aby można było się do nich dostać bez naruszania konstrukcji budynku. Możesz zastosować też przewody wtynkowe, jednak muszą być przykryte warstwą o grubości przynajmniej 5-10 mm.
To nowoczesne rozwiązanie, które rezygnuje z tradycyjnych puszek rozdzielczych. W zamian używa się specjalnych kanałów na przewody, a elementy jak gniazdka czy wyłączniki montowane są bezpośrednio na listwach. Znalezienie usterki w tradycyjnej instalacji puszkowej to wiele godzin poszukiwań i niewygodnego majsterkowania – w instalacji bezpuszkowej wystarczy zdjąć pokrywę kanału, a wszystkie przewody będą widoczne jak na tacy. Minusem jest dużo wyższa cena: zarówno projektu elektrycznego, robocizny, jak i zużytych kabli (zwłaszcza gdy instalacja ma charakter podwójny). Jeśli jednak pozwala Ci na to budżet, warto zainwestować w instalację bez puszek.
W domowych instalacjach elektrycznych zwykle używa się kabli o przekroju 1,5 lub 2,5 mm2. Im szerszy przewód, tym mniejsze ryzyko obciążeń i spięć. Nie warto jednak przesadzać – większe przekroje są droższe i trudniejsze w instalacji, co generuje dodatkowe koszty. W większości przypadków kable 1,5 mm2 sprawdzają się przy oświetleniu, natomiast 2,5 mm2 przy gniazdach sieciowych i urządzeniach AGD typu pralka czy lodówka.
Zwróć szczególną uwagę na rozdzielnicę elektryczną – powinna być łatwo dostępna i zabezpieczona. Do stref zwiększonego ryzyka zaliczamy kuchnię i łazienkę, głównie ze względu na wilgoć. Koniecznie zastosuj tam wyłączniki RCD i kable o przekroju 2,5 mm2. Zastanów się, czy w Twoim domu pojawią się pomieszczenia o wysokim poborze mocy, chociażby pralnia w piwnicy połączona ze sprzętem OZE (np. pompą ciepła) – tam konieczne może być zastosowanie dedykowanych obwodów i przewodów o większym przekroju.
Aby przygotować schemat domowej instalacji elektrycznej, najpierw przygotuj listę wszystkich urządzeń, pomieszczeń i obwodów. Gniazdka od razu opisz – np. „pralka”, „lodówka” lub „drukarka”. Wraz z biegiem lat ich przeznaczenie może się zmienić, ale ważne, aby była odpowiednia ilość i rozmieszczenie. Później przygotuj czytelną tabelę w podobnym stylu:
|
Pomieszczenie |
Gniazdko 230V |
Punkty oświetlenia |
|
salon |
x10 |
x6 |
|
sypialnia |
x6 |
x4 |
|
kuchnia |
x6 |
x8 |
|
łazienka |
x4 |
x6 |
Na schemacie instalacji elektrycznej nie może zabraknąć zabezpieczeń, np. wyłącznika głównego i RCD. Całość podziel na odseparowane obwody – jednak pamiętaj, że zbyt mała ilość będzie skutkować gorszym zabezpieczeniem układu, a zbyt duża – rozbudowaniem rozdzielnicy i zbędnymi kosztami. Jeśli nie czujesz się na siłach, poproś o pomoc projektanta instalacji elektrycznych.
Schemat zależy przede wszystkim od powierzchni i układu domu, np. liczby pięter. Trzeba również wziąć pod uwagę rodzaj i liczbę urządzeń elektrycznych oraz to, jaki jest styl życia mieszkańców – czy używają wielu sprzętów jednocześnie, pracują lub uczą się zdalnie itp. Przykładowa instalacja elektryczna w domu jednorodzinnym może wyglądać tak:
rozdzielnia umieszczona przy drzwiach wejściowych, zawierająca główny wyłącznik, wyłączniki nadprądowe dla poszczególnych obwodów oraz wyłączniki różnicowoprądowe (RCD);
obwód 1: oświetlenie sufitowe i ścienne na parterze;
obwód 2: gniazdka elektryczne w salonie i jadalni;
obwód 3: oświetlenie i gniazdka w kuchni;
obwód 4: oświetlenie i gniazdka w łazience, z dodatkową ochroną RCD;
obwód 5: oświetlenie i gniazdka w sypialniach na piętrze;
obwód 6: oświetlenie zewnętrzne i gniazdka na zewnątrz, z ochroną przeciwprzepięciową;
obwód 7: pralnia i inne pomieszczenia pomocnicze.;
gniazdka rozmieszczone co 2 – 3 metry w pomieszczeniach mieszkalnych, a w kuchni co 1 – 1,5 metra, zwłaszcza blisko blatu kuchennego;
punkty oświetleniowe w każdym pomieszczeniu, przełączniki umieszczone w pobliżu drzwi;
detektor dymu i czadu w korytarzach i kuchni.
Całość przygotuj zarówno w formie graficznej (rysunek techniczny), jak i tekstowej (tabelka z wytycznymi). Nawet jeśli znasz się na elektryce, schemat powinien sprawdzić fachowiec.
Ważne:
Metalowa obudowa np. pralki lub lodówki to świetny przewodnik — zwłaszcza jeśli Twoja skóra jest wilgotna. Stosuj bryzgoszczelne gniazdka z klapkami i łączniki (IP minimum 44), a unikniesz niebezpiecznego porażenia prądem.
W zależności od wybranego standardu i powierzchni budynku cena założenia instalacji waha się od 10 do ponad 50 tys. zł. Należy doliczyć do tego koszt projektu w okolicach 2 – 4 tys. zł. oraz dodatkowych usług. Pełen ich spis znajdziesz tutaj: Ile kosztują usługi elektryczne – porady i aktualne cenniki.
Za instalację w domu 100m2 o niskim standardzie (bez smart home i np. monitoringu) zapłacisz 10 – 15 tys. zł. Za średni standard (np. zdalnie sterowane oświetlenie) – 15 – 30 tys. zł, z kolei na wysoki standard (pełen system smart i np. alarm wejściowy) wydasz 30 – 40 tys. zł.
Za instalację w domu 150m2 o niskim standardzie zapłacisz 15 – 20 tys. zł, o średnim standardzie – 20 – 40 tys. zł., z kolei o wysokim standardzie – 40 – 60 tys. zł. Koniecznie weź pod uwagę liczbę pięter: instalacje parterowe są nawet kilkukrotnie tańsze.
Modernizacja przyłącza, czyli zmiana z jedno- na trójfazowe, to koszt w okolicach 4 – 8 tys. zł. Konieczne może być złożenie wniosku o wydanie warunków technicznych, co jest dodatkowym wydatkiem rzędu 200 zł. Dokładna cena modernizacji zależy od długości przyłącza i ilości bezpieczników.
Każda instalacja elektryczna musi zacząć się od projektu, czyli rozmieszczenia gniazdek, przełączników, oświetlenia i dużych urządzeń AGD / RTV. To wszystko z uwzględnieniem rozdzielnicy, gdyż właśnie od niej zaczynamy faktyczny montaż – niech znajdzie się w łatwo dostępnym miejscu (np. przy drzwiach wejściowych). Jest punktem, z którego rozprowadzamy prąd do wszystkich części domu. Następnie ma miejsce:
układanie kabli, wewnątrz ścian lub w kanałach przewodowych;
montaż puszek, gniazdek i wyłączników;
podłączenie obwodów w rozdzielnicy;
instalacja oświetlenia.
Pamiętaj, aby używać odpowiednich kolorów izolacji do kabli. Przewód fazowy powinien być czarny, brązowy, szary lub czerwony, neutralny – niebieski, natomiast ochronny – żółto zielony.
Przede wszystkim: o bezpieczeństwie. Zawsze pracuj przy wyłączonym prądzie, a gdy to niemożliwe – stosuj rękawice izolacyjne. Połową sukcesu jest wybór odpowiednich narzędzi i używanie ich zgodnie z przeznaczeniem, dlatego sprawdź: Narzędzia dla elektryka – co warto mieć w domu?
Instalacja musi spełniać wymagania budowlane i elektryczne, takie jak głębokość układania kabli, odległość od innych instalacji czy ilość zabezpieczeń. Dla własnego bezpieczeństwa umieszczaj przewody 2 – 3 cm pod tynkiem, 5 – 10 cm pod podłogą, 3 – 5 cm od rur metalowych i 10 – 15 cm od elementów grzewczych.
Proste, pojedyncze zadania, jak np. wymiana gniazdka czy włącznika, są do zrobienia w pojedynkę przez przeciętnego majsterkowicza. Wykonanie instalacji elektrycznej wymaga jednak fachowej wiedzy i doświadczenia. Warto mieć też uprawnienia SEP.
Choć prawo nie zabrania wykonywania instalacji elektrycznych w pojedynkę, zalecamy Ci pomoc fachowca. Dlatego skorzystaj np. z serwisu Majsteria, w kategorii Elektryk, dodając zlecenie lub samodzielnie znajdując fachowca wśród zarejestrowanych firm.
Ważne:
Czym innym jest wykonanie instalacji elektrycznej, a czym innym jej dopuszczenie do użytku. Protokół odbioru musi zostać podpisany przez kwalifikowanego elektryka.
Na popularności rosną systemy Smart Home, które umożliwiają zdalne sterowanie oświetleniem, ogrzewaniem, klimatyzacją, roletami czy systemami alarmowymi. Wszystko za pomocą telefonu. Jeśli mowa o oszczędności, to góruje tutaj OZE – pompy ciepła, fotowoltaika czy magazyny energii. Zwłaszcza że dzięki dofinansowaniu “Mój Prąd 5.0” możesz pokryć nawet 50 % wydatków.
Domowa instalacja elektryczna powinna być przede wszystkim bezpieczna. Nie lekceważ wyłączników różnicowoprądowych RCD i odseparowanych obwodów z własnymi bezpiecznikami. Jeśli masz na to pieniądze – zainwestuj w wygodną instalację bezpuszkową. Stosuj kable o przekroju 1,5 / 2,5 mm2 (lub większym, jeśli doradzi Ci tak elektryk), odpowiednio do oświetlenia i gniazd sieciowych. Zacznij od dokładnego schematu graficznego i tekstowego – uwzględnij wszystkie urządzenia, pomieszczenia i obwody (możesz poprosić o pomoc projektanta). W sumie założenie instalacji elektrycznej to wydatek rzędu 10 – 15 tys. zł. dla niskiego standardu i nawet 30 – 40 tys. zł dla wysokiego (dom o pow. 100m2). Prawo nie zabrania wykonywania instalacji w pojedynkę, ale zalecamy pomoc fachowca – prąd to nie zabawka, a skutki nieuważnej pracy mogą być dotkliwe. Pamiętaj też, że przed dopuszczeniem instalacji do użytku potrzebny będzie protokół wypisany przez fachowca.
